کد QR مطلبدریافت صفحه با کد QR

گفتاری بر سخنان وزیر نفت

سید کاظم ملکوتی/ معاون فنی بیمه تجارت نو

19 مرداد 1399 ساعت 7:59

آقای زنگنه، وزیر نفت درسخنان اخیرشان اشاره داشتند که "شرکت‌های بیمه در ایران بدون ارزیابی و بررسی مشکلات تأسیسات نفت، آنان را تحت پوشش بیمه قرار می‌دهند، درحالی‌که در دنیا بدون ارزیابی و آنالیز ریسک چنین اقدامی صورت نمی‌گیرد."


 با توجه به اهمیت بیمه‌های انرژی و در راستای تأیید صحبت ایشان، چهار عامل اساسی حائز اهمیت در این حوزه را باید مد نظر قرار دهیم، این چهار عامل شامل؛ پیچیدگی تکنیکی ریسک‌های فیزیکی در صنایع انرژی هیدروکربوری( نفت، گاز، پتروشیمی)، تجمع وسیع سرمایه‌های در معرض خطر در یک محل، برخورداری از پتانسیل بالای حادثه‌پذیری به لحاظ ماهیت ریسک و نابسامانی‌های اقتصادی ناشی از حوادث در صنایع انرژی(هیدروکربوری) است.
با نگاهی به آمارهای ارائه‌شده  در ارتباط با آثار و نتایج حوادث و ابعاد فاجعه‌آمیز خسارت در صنایع هیدروکربوری( نفت، گاز، پتروشیمی) در جهان در نیم‌قرن اخیر، در می‌یابیم علیرغم به خدمت گرفتن آخرین دستاوردهای تکنولوژی در حوزه های مختلف  نظیر اکتشاف، تولید، توزیع و همچنین بکارگیری متدهای جدید ایمنی و پیشگیری از وقوع حوادث و مدیریت ریسک همچنان احتمال وقوع خسارت با ابعاد وسیع بالا بوده و در کنار آن‌ها وقوع حوادث طبیعی مزید بر علل قبلی به عمق فجایع و حجم خسارت می‌افزاید که این عوامل بیش از پیش اهمیت بیمه‌های انرژی را برای صنعت مذکور شفاف می سازد.
با طرح این سؤال که چرا باید صنایع نفت و گاز و پتروشیمی با ارزیابی های دقیق تحت پوشش بیمه قرار گیرند، به بررسی چهار موضوع می‌پردازیم:
1-پیچیدگی طبیعت تکنیکی ریسک‌های فیزیکی در صنایع نفت،گاز و پتروشیمی:
از آنجائیکه تغییرات سریع تکنولوژی سخت‌افزاری در این صنعت و امکان استفاده از آن‌ها و مخاطراتی که در جریان‌ اجرای فرآیندها ممکن است منجر به وقوع حادثه شوند تنوع بسیار دارد به همین جهت لازم است هم‌زمان با افزایش سطح دانش فنی، با نگرش وسیع‌تری خطرات ارزیابی شوند، در این راستا انجام موارد ذیل ضروری است:
الف- شناسایی دارایی‌هایی که بالقوه در معرض خطر هستند و به‌کارگیری مکانیزم های پیشگیری از احتمال وقوع خسارت برای آن‌ها. این دارایی‌ها شامل ماشین آلات، دستگاه‌های تولیدی و توزیع یا تسهیل‌کننده انرژی و تجهیزات جانبی آن‌ها است.
ب- شناخت موقعیت مکانی و جغرافیایی ریسک به لحاظ بررسی احتمال وقوع حوادث طبیعی مانند: سیل، زلزله و غیره.
ج- طبقه بندی خطرات عمده با توجه به ‌احتمال حادثه‌پذیری دارایی‌ها و سوابق خسارت‌های مشابه در سنوات گذشته.
د- تعیین ارزش خسارتی دارایی‌ها به‌منظور جایگزینی به هنگام آن‌ها پس از وقوع حادثه.
ه- محاسبه حداکثر خسارت احتمالی.
2-تجمع سرمایه‌های بالای در معرض خطر در یک محل:
 به دلیل ماهیت فرآیند استخراج، تولید و توزیع مواد هیدروکربوری که موجب شده مبالغ زیاد سرمایه در یک مکان متمرکز ‌باشد، جبران خسارت سرمایه‌های که به ‌طور مرتب در جریان فعالیت‌های مختلف تولید قرار دارند دائماً در معرض خطرات طبقه‌بندی‌شده و یا غیرقابل‌ پیش‌بینی قرار می‌گیرند. در اثر وقوع آن‌ها و علیرغم همه تمهیدات بکار گرفته‌شده به‌ منظور پیشگیری یا کنترل حوادث، بعضاً خسارت غیرقابل‌ جبران ایجاد می‌شود.
3-برخورداری از پتانسیل بالای حادثه‌پذیری به لحاظ ماهیت ریسک:
در ریسک‌های انرژی به علت تجمع جریان‌های گرمایشی، حرارتی، فشاری و تبخیری و همچنین درگیر شدن مواد با قابلیت‌های بالای اشتغال پذیری در فرآیندهای مختلف، پتانسیل بالقوه احتمال وقوع خطرات افزایش می‌یابد و به هر میزان که سیستم‌های ایمنی و پیشگیری خطرات و کنترل حوادث بهینه‌تر شوند، ضریب احتمال حادثه‌پذیری کاهش می‌یابد، لیکن به‌طور یقین در هیچ موقعیتی این احتمال به صفر نمی‌رسد.
4-نابسامانی‌های اقتصادی به دلیل وقوع حوادث در صنایع هیدروکربوری:
 به‌طورکلی خساراتی که در اثر وقوع حوادث، منجر به زیان می‌شوند عبارتند از:
- خسارات مالی و جانی.
- خسارات مالی شامل خسارت‌های مستقیم و غیرمستقیم می‌باشد:
-خسارات مستقیم خسارتی است که مستقیماً یک حادثه، منجر به زیان مالی به اموال و تأسیسات می‌شود.
-خسارات غیرمستقیم شامل خساراتی است که موجب توقف فرآیند تولید می‌شود.
خسارات جانی: خساراتی که به نیروی متخصص و مجرب در جریان انجام کار وارد می‌آید، نظیر فوت، نقص عضو و ازکارافتادگی که جبران این خسارات در هزینه‌های جانبی واحد صنعتی لحاظ می‌شود.
سابقه فعالیت شرکت های بیمه در حوزه بیمه‌های انرژی در چند دهه اخیر بیانگر این مطلب است که شرکت‌های بیمه داخلی با درایت و نقش سازنده خود در حمایت از صنایع هیدروکربوری مرحله جدیدی از فعالیت‌های بیمه‌ای خود در این بخش را آغاز کرده‌اند و با پتانسیل های موجود که درنتیجه راهبری عملیات بیمه‌ای ازجمله ارزیابی ریسک، تعیین نرخ و شرایط، ارزیابی خسارت توسط شرکت های ارزیاب خسارت به دستاوردهای قابل توجهی دست یافته اند.
 با کمک ظرفیت های نسبی داخلی به وجود آمده در داخل کشور عملیات بیمه گری موفق و کارآمد که قادر به تأمین هزینه پرمخاطره فعالیت‌های نفت، گاز و پتروشیمی باکیفیت مناسب باشد تا حدودی فراهم‌شده است، ضمن اینکه شرکت‌های بیمه به این یقین رسیده‌اند که فرآیندهای اجرائی ناکارآمد گذشته خود را بایستی اصلاح کنند.
با توجه به تجربیات دو دهه گذشته درحوزه بیمه‌های نفت، گاز و پتروشیمی، واقعیت امر این است که سخنان آقای زنگنه، وزیر نفت قابل ‌انکار نبوده و تأمل ‌برانگیز است. اگر همکاران ما در حوزه بیمه‌های نفت و انرژی به یاد داشته باشند، بعد از جنگ تحمیلی و آغاز دوران سازندگی، اراده دولت ‌مردان بر بازسازی و ترمیم و همچنین تأسیس و توسعه پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌های کشور و انتقال ریسک به شرکت‌های بیمه داخل بود. اما شاهد آن بودیم که شرکت‌های بیمه داخلی به ‌منظور حفاظت از دارایی‌های داخل کشور و با عنایت به پایین بودن ظرفیت پائین نگهداری ریسک‌های انرژی و بالا بودن سرمایه پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها و همچنین پرخطر بودن ریسک‌های نفت، گاز و پتروشیمی به دلیل ماهیت و نوع ریسک، به‌ ناچار مجبور به انتقال ریسک به شرکت‌های بیمه اتکایی دنیا و مشارکت با آنان در پذیرش ریسک‌ها می‌شدند. شرکت‌های بیمه اتکایی خارجی قبل از پذیرش ریسک و یا هم‌زمان با اعلام نرخ و شرایط، نسبت به انجام بازدیدهای میدانی و ارزیابی ریسک بر اساس پروسیجرهای (Procedures) اصول فنی بیمه بین‌المللی اقدام می‌کردند و در طی بازدیدهای میدانی و جمع‌آوری اطلاعات، اسناد و مدارک و ارزیابی‌های به‌عمل‌آمده، کامنت ها و توصیه های ایمنی فنی بر اساس اصول بیمه گری بین‌المللی به بیمه‌گذاران ارائه می‌ کردند . با این روش ریسک‌های نفت، گاز و پتروشیمی را که از مخاطره‌آمیزترین ریسک‌ها به دلیل ماهیت ریسک در بخش بیمه‌های هیدروکربوری محسوب می‌شود با مدیریت مناسب ریسک تحت پوشش بیمه قرار می گرفت و با این مدل ارزیابی ریسک مخاطرات را به حداقل می‌رساند.
با یک بررسی عادلانه بر اساس آمارهای منتشره در سالنامه‌های آماری بیمه مرکزی ج.ا.ا در دهه‌های هفتاد و هشتاد شاهد آن هستیم که ضریب خسارت در رشته های نفت، گاز و پتروشیمی نسبت به سایر رشته‌های بیمه‌ای اموال به حداقل رسیده بود، ضمن اینکه از یک پوشش اتکایی قوی نیز برخوردار بودیم.
بدین ترتیب اگر حادثه‌ای در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی اتفاق می افتاد خسارت واقع شده به سهولت از سوی بیمه گران اتکایی جبران می گشت، ضمن اینکه دستورالعمل‌ها و توصیه‌های ایمنی که توسط کارشناسان بیمه گران اتکایی به بیمه‌گذاران نفت، گاز و پتروشیمی اعلام می‌شد مورد استقبال آنان قرار می‌گرفت و از طرفی نرخ و شرایط اعلامی توسط بیمه گران اتکایی بین‌المللی از یک مدل خاص استاندارد جهانی برخوردار بود و اجرای دستورالعمل‌ها و توصیه‌های ایمنی توسط بیمه‌گذاران نفت، گاز و پتروشیمی داخل کشور منجر به تعدیل نرخ‌ها و سهولت شرایط و حذف محدودیت‌ها می گردید.
اما از یک ‌طرف درچند سال اخیر با خروج بیمه گران اتکایی از کشور و  شروع تحریم‌های ناعادلانه و قطع همکاری کارشناسان بین‌المللی، فراهم نبودن امکان بازدیدهای میدانی توسط آنها و از طرفی کم ‌اهمیت شدن بررسی ، بازرسی فنی و سایر فعالیت‌های ارزیابی ریسک از سوی شرکت‌های بیمه داخلی و همچنین اشتهای قبول ریسک‌های مخاطره‌آمیز مخصوصاً در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی، باید شرکت‌های بیمه داخلی را نگران کند، که متأسفانه یا خوشبختانه این نگرانی از طرف بیمه‌گذاران حوزه نفت، گاز و پتروشیمی به شرکت‌های بیمه گوشزد می‌شود.
لذا به دلیل وجود شرایط تحریمی، ضروری است شرکت‌های بیمه داخلی با کسب الگوی مناسب از بیمه گران بزرگ بین‌المللی در حوزه نفت، گاز، پتروشیمی، پروسیجر های بین‌المللی ارزیابی ریسک در این حوزه را الگو قرار داده و این نوع ریسک‌ها را با ملاحظات خاص بین‌المللی و اجرای دقیق دستورالعمل‌ها و توصیه های مربوطه پوشش دهند.


کد مطلب: 9180

آدرس مطلب :
https://www.sedayebank.com/note/9180/گفتاری-سخنان-وزیر-نفت

صدای بانک
  https://www.sedayebank.com