وجود رقابت شدید در بازارهای داخلی و خارجی باعث شده تا صاحبان کسب و کارها برای موفقیت خود در بازار، تغییرات عمده ای را در قسمت های مختلف کسب و کار خود به وجود آورند. این تغییرات نه تنها شامل تغییر در قیمت محصولات و نحوه بازاریابی، بلکه باعث ایجاد تغییرات عمده در حوزه تجارت الکترونیک نیز، شده است.
در این مقاله، ضمن توضیح موضوع مهم تجارت الکترونیکی چیست، به ابعاد مختلف آن، مانند مدل ها و شیوه های تجارت الکترونیک و مزایای آن، می‌پردازیم.

اگر بخواهیم به صورت خلاصه و کاملا ساده، مفهوم تجارت الکترونیک را توضیح دهیم، باید بگوییم که در واقع تجارت الکترونیک، شامل هر نوع امور تجاری است که در بستر اینترنت و به صورت آنلاین انجام می‌شود. بنابراین، هر نوع معامله ای که در آن محصول تولیدی یا خدمات، به صورت آنلاین خرید و فروش شود؛ تجارت الکترونیک محسوب می ‎شود. همچنین طبق توضیح ویکی دیتا به نوعی صنعت تجاری که از طریق اینترنت انجام می‌شود.

تفاوت تجارت الکترونیک با کسب و کار اینترنتی
مفاهیم تجارت الکترونیک و کسب و کار اینترنتی، بسیار به هم نزدیک هستند و همین امر باعث می‌شود تا عده زیادی، این دو را یکسان و یک شکل بدانند. در حالی که، تجارت الکترونیک به خرید و فروش از طریق اینترنت اطلاق می‌شود، اما کسب و کار اینترنتی یا الکترونیک، فعالیتی است که تنها به خرید و فروش محدود نمی‌شود و فعالیت های دیگری را در بر می‌گیرد.
موضوع کسب و کارهای اینترنتی، بسیار گسترده تر از تجارت الکترونیک است. در این نوع کسب و کارها، حتی مدیریت و نحوه تعامل با مشتری نیز مطرح است. بنابراین، می‎ توان گفت که تجارت الکترونیک زیر مجموعه کسب و کارهای اینترنتی است.

مدل های تجارت الکترونیک چیست؟
تجارت الکترونیک در زمینه ها و مدل های مختلفی انجام می‌شود که در ادامه، ۳ شکل رایج آن را توضیح می‌دهیم.
 
کسب و کار به کسب و کار (B۲B)
یکی از شیوه‌های تجارت الکترونیک کسب و کار به کسب و کار است. Business-to-business نوعی از کسب و کار است که در آن تمرکز، بر روی فروش محصول یا خدمات به سایر کسب و کارها یا شرکت ها است. به عنوان مثال، یک شرکت سازنده گوشی های هوشمند همراه، که از طریق وب، نرم افزارهایی را برای نصب بر روی گوشی های خود از یک شرکت تولید تخصصی نرم افزار، می‌خرد.

کسب و کار به مصرف‌کننده (B۲C)
اگر از شما بپرسند  رایج ترین و معمول ترین نوع از تجارت الکترونیک چیست، می توانید Business to Consumer یا مدل کسب و کار به مصرف کننده را نام ببرید. این مدل، بیشتر در فروشگاه های خرید آنلاین نمود پیدا کرده و امروزه شاهد حجم بالایی از خریدارانی هستیم که از این فروشگاه ها، انواع محصولات مصرفی اعم از مواد غذایی، کتاب، موسیقی و… را خریداری می‌کنند.

مصرف‌کننده به کسب و کار (C۲B)
Consumer to Business یکی دیگر از مدل های تجارت الکترونیک است که در آن یک شرکت یا صاحب کسب و کار از شما چیزی را می‌خرد. مثال واضح آن، نمکی ها یا خریداران ضایعاتی هستند که در کوچه ها پشت بلندگوی خود اعلام می‎ کنند نون خشک، آهن آلات و… خریداریم. اما در تجارت الکترونیک مثالی که برای این نوع از کسب و کار وجود دارد طراحی لوگو برای سایت هایی است که افراد به صورت آزاد اقدام به این کار می‌کنند.

مزایای تجارت الکترونیک برای کسب و کارها
همان طور که گفتیم، دو مفهوم کسب و کار اینترنتی و تجارت الکترونیک، ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند و از این طریق باعث شده اند که مزیت های فراوانی برای دو گروه مشتریان و صاحبان کسب و کارها، شکل بگیرد. مزایایی مانند:
 
افزایش فروش
کسب و کارهای آنلاین، بدون نیاز به داشتن یک مکان مشخص به عنوان فروشگاه می‎ توانند در بستر اینترنت، اقدام به فروش محصولاتشان کنند. تجارت الکترونیک، زمینه مناسبی را برای افزایش حجم خرید و فروش های اینترنتی فراهم کرده است. بنابراین، راحتی و سهولت در خرید، باعث شده است که میزان مشتریان خرید آنلاین، چندین برابر افزایش داشته باشد.

گسترش میزان تجارت
معرفی محصول و فرآیند بازاریابی در وب باعث شده مشتریان از هر نقطه کره زمین، به محصول مورد نظر خود دسترسی داشته باشند. تصور کنید شما در شهر مشهد برای خرید یک وسیله خاص که در کشوری مانند بحرین تولید می ‎شود؛ بدون خروج از منزل و پرداخت هزینه های گراف بلیط هواپیما و اقامت در هتل، تنها با ثبت سفارش خود بر روی وب سایت شرکت مورد نظرتان، آن محصول را چند هفته بعد دریافت می ‎کنید.

کاهش قیمت محصول
 تحقیقات نشان می‎ دهند که در تجارت سنتی، هر مشتری چیزی حدود ۸۰ دلار برای خرید یک محصول، پرداخت کرده است در حالی که در خریدهای اینترنتی، همان مصرف کننده به دلیل کاهش هزینه های انبار داری، تبلیغات و تولید محصول، حدود ۴۰ دلار برای کالای مشابه، هزینه کرده است.

تراکنش‌ فوری
آنچه باعث می‌شود کسب و کارها بیش از پیش به سمت تجارت الکترونیک روی آورند، همین مزیت تراکنش های فوری است. یعنی هنگام فروش یک کالا، تراکنش های پرداختی به سرعت انجام می‌شود. در معاملات کلان نیز، با پیشرفت های چشمگیر در سیستم بانکی، هزینه خرید محصولات طی ۲ یا ۳ روز کاری به حساب فروشنده واریز می‌شود.
 
امکان مقایسه سریع
امروزه حجم بسیار زیادی از خریدهای روزانه مردم توسط فروشگاه های اینترنتی و به صورت آنلاین انجام می‎شود. در همین راستا، تعداد قابل توجه آنلاین شاپ های موجود باعث شده تا به راحتی بتوانید به مقایسه قیمت، ظاهر، اندازه و سایر ویژگی های یک محصول در فروشگاه های مختلف بپردازید.
این در حالی است که خرید نهایی تان، ارزان تر، به صرفه تر و مطمئن تر انجام می‌شود و از سوی دیگر، میزان رضایتمندی شما از خریدتان افزایش می‌یابد.
 
معایب تجارت الکترونیک
هر چند ابتدا از مزایای تجارت الکترونیک صحبت کردیم اما این موضوع، معایب اتکا به تجارت الکترونیک را نفی نمی‌کند. بنابراین در ادامه به چند مورد از معایب Electronic Commerce اشاره می‌کنیم تا دید بهتری نسبت به آن پیدا کنید.
 
ریسک موجود در امنیت تراکنش های الکترونیک
تمام تراکنش های الکترونیک یک فروشگاه باید معتبر و مورد اطمینان باشند و از سوی دیگر، وب سایت فروشگاهی نیز باید دارای اعتبار باشد تا مشتریان با اطمینان خاطر اقدام به خرید کالا نمایند. به این ترتیب، از روش های بسیار مطلوب در جلب اعتماد مشتریان اخذ نماد گواهی الکترونیکی یا نماد اعتماد (e_namad)  می‎باشد و کارکرد آن، احراز هویت و اعتماد سازی برای صاحبان کسب و کارهای فضای مجازی است.
 
مقایسه سریع محصول
همچنان که مقایسه محصولات فروشگاه های مختلف، یکی از مزایای تجارت الکترونیک محسوب می‌شود، از جمله معایب آن نیز به شمار می‌رود. در فضای مجازی به دلیل وجود رقبای فراوان، کوچکترین اشتباه در مواردی همچون کیفیت محصول، برخورد با مشتری، نقص در خدمات پس از فروش و… منجر به از دست دادن مشتریان خواهد شد.