توسعه همه جانبه روابط تهران-مسکو

به گزارش صدای بانک از حوزه سیاست خارجی ایرنا، موتور روابط تهران- مسکو چندی است که گرمتر شده است، سفرها و گفتگوهای مقامات دو کشور در فرمت‌های دو یا چندجانبه نیز به تناسب افزایش یافته و شکل جدی تری به خود گرفته است.
مناسبات ایران و روسیه، چه در ابعاد دوجانبه، و چه در سایه تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی شایان توجه است.
«الکسی ددوف»، سفیر فدراسیون روسیه در تهران به ایرنا گفت که دو کشور «به توسعه همکاری‌ها در همه زمینه‌ها ادامه خواهند داد.»
سفیر روسیه در تهران در زمینه همکاری‌های اقتصادی معتقد است که تهران و مسکو پتانسیل بسیار بیشتری از ارقام موجود در زمینه تعاملات اقتصادی دارند.
وی با اشاره به تهیه سند همکاری‌های بلندمدت بین دو طرف می‌گوید که «این سند یک توافق بسیار بسیار محکمی است که تقریباً تمام جنبه‌های همکاری ایران و روسیه را در بر می‌گیرد.»
سفیر روسیه در تهران از توافق اخیر ایران و عربستان سعودی برای ازسرگیری روابط دوجانبه استقبال کرده و می گوید «معتقدیم که این اتفاق کل وضعیت منطقه‌ای در خاورمیانه و حتی فراتر از آن را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد.»
وی در خصوص افزایش استفاده از ارزهای ملی در تبادلات منطقه‌ای و بین‌المللی بر این باور است که «روند دلارزدایی ادامه و گسترش خواهد یافت.»
آقای ددوف در ادامه به بحث اوکراین اشاره کرده و ویژگی‌های یک طرح صلح قابل قبول از نگاه مسکو را برمی‌شمرد.
متن کامل مصاحبه ایرنا با سفیر روسیه در تهران در ادامه میخوانید:
ایرنا: شما به عنوان سفیر جدید روسیه در ایران که البته مدتی از فعالیت شما گذشته، اولویت های همکاری دوجانبه بین تهران و مسکو را چه می‌دانید؟
سفیر روسیه: در حال حاضر پویایی روابط و همکاری‌های روسیه و ایران بسیار بالاست. همکاری در جهات مختلف در حال توسعه است. اول از همه، تماس‌های نزدیک بین رهبران ما و سایر سطوح برقرار است. همانطور که می‌دانید، فقط در سال جاری، یعنی از ژانویه تا کنون، روسای جمهور دو کشور سه بار تلفنی ارتباط برقرار کرده اند. تبادلات بسیار خوبی در سطح شوراهای امنیت ملی دو کشور وجود دارد. نیکولای پاتروشف، دبیر شورای امنیت ملی فدراسیون روسیه در ماه نوامبر گذشته به ایران سفر کرد.
آقای شمخانی که همتای ایشان هستند در ماه فوریه سال جاری به مسکو رفتند. تبادل نظر خوبی بین وزرای امور خارجه دو کشور صورت گرفته است. آقای حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران در اواخر مارس به روسیه سفر کرد. در پایان سال گذشته، یک هیئت پارلمانی هم به سرپرستی آقای ولادیمیر واسیلیف، رئیس گروه دوستی پارلمانی در دومای دولتی روسیه به ایران آمد. در اواخر ژانویه، ویاچسلاو والودین، رئیس دومای دولتی روسیه به ایران سفر کرد. امیدوارم در آینده نزدیک رئیس مجلس ایران آقای قالیباف به روسیه سفر کنند. ما منتظر او هستیم. پس جلوه های زیادی از همکاری وجود دارد.
در حوزه اقتصاد، ارقام بسیار خوبی وجود دارد. به عنوان مثال، دو سال قبل ما رشد ۴۰ درصدی داشتیم. سال گذشته ۲۰ درصد بود. گردش تجاری ما به حدود ۵ میلیارد دلار، و به طور دقیق، به ۴.۸۶ میلیارد دلار رسید. البته کمیسیون مشترک و بین دولتی نقش موثری در این روند دارد که از جانب ما آقای الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه و از طرف ایرانی آقای جواد اوجی ریاست آن را بر عهده دارند. جلسه بسیار خوب این کمیسیون در اواخر اکتبر، و اوایل نوامبر در شهر گروزنی برگزار شد. در زمینه پروژه ها، یکی از موارد مهم مربوط به ساخت فازهای دوم و سوم نیروگاه اتمی بوشهر است.
در حوزه فرهنگ و آموزش باید بگویم که تعداد بورسیه ها را تا ۳۰۰ نفر افزایش داده ایم. مبادلات فرهنگی مانند شرکت در جشنواره های فیلم وجود داشته است. هنرمندان روسیه در بخش فیلم و موسیقی جشنواره فجر شرکت کردند. جشنواره موسیقی کر در سن پترزبورگ برگزار شد. در حوزه ورزش، مسابقه فوتبال بین سپاهان اصفهان و زنیت روسیه و همچنین دیدارهای ترکیبی دیگری برگزار شدند. بنابراین روابط ما چند بعدی هست. در مورد اولویت ها، من فکر می‌کنم که ما به توسعه همکاری ها در همه این زمینه ها ادامه خواهیم داد.
البته من هم با شرکای ایرانی که از سطح همکاری های سیاسی در زمینه‌های مختلف دوجانبه و چندجانبه ابراز رضایت می کنند، موافقم. اما آنها ما و خودشان را تشویق می کنند که در زمینه اقتصادی تاکید بیشتری داشته باشیم، زیرا برای بهبود بیشتر این بعد از همکاری ها به کار بیشتری نیاز است. چون ۵ میلیارد دلار کافی نیست و پتانسیل دو کشور بسیار بیشتر از این است.
Download
ایرنا: توافق بلند مدت ایران و روسیه چه زمانی نهایی و امضا خواهد شد؟ ویژگی‌های این توافق چیست و چه ابعادی را در بر می گیرد؟
سفیر روسیه: کار بسیار فشرده ای روی این توافق انجام می شود. رهبران و وزرای امور خارجه ما بر آن نظارت می کنند. البته تا زمان امضا، من محتوای دقیق این اسناد را افشا نمی‌کنم، اما باید بگویم که این سند یک توافق بسیار بسیار محکمی است که تقریباً تمام جنبه‌های همکاری ایران و روسیه را در بر می‌گیرد. و نقش این اسناد به باور ما این است که باید در درازمدت پویایی مضاعفی به توسعه همکاری بین دو کشور بدهد. این سند ویژگی چندوجهی دارد. این سندی بسیار بزرگ و خوب و محکم برای چشم انداز روابط در بلندمدت است.
ایرنا: آقای ایگور لویتین، دستیار رئیس جمهور روسیه در سفر اخیر به تهران گفت که علاوه بر همکاری های اقتصادی دوجانبه، زمینه ‌های مناسبی برای انعقاد قراردادهای اقتصادی چندجانبه و جلب مشارکت سایر کشورهای منطقه در پروژه‌های سودآور اقتصادی فراهم شده است. این همکاری در چه زمینه هایی با مشارکت کدام کشورها می تواند باشد؟
سفیر روسیه: آقای لویتین در اوایل ماه آوریل به تهران آمده و دیدارهای بسیار خوب و قابل توجهی را با محمد مخبر معاون رئیس جمهور، علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی داشت. او همچنین دیداری را در مجلس شورای اسلامی داشت. این دیدارها بسیار سازنده و مهم بودند. موضوع اصلی این سفر، کریدور ترانزیت بین المللی شمال به جنوب بود. همانطور که می دانید این کریدور از روسیه، از منطقه دریای بالتیک، از لنینگراد به هند و از طریق خاک ایران عبور می کند.
کریدور شمال به جنوب سه مسیر دارد که از ساحل غربی دریای خزر و سپس مستقیماً از دریای خزر و مسیر شرقی عبور می کند. البته هرکدام از خاک ایران به بندرعباس و از آنجا از طریق دریا به هند می روند. خب حالا نکته اصلی چیست؟ رسیدن به حداکثر ظرفیت مسیر غربی است. بحث ساخت راه آهن از آستارا آذربایجان به آستارا ایران تا شهر رشت است. همانطور که می دانیم راه آهن قزوین به رشت چندین سال پیش احداث شد. بنابراین این امر امکان ترانزیت از لنینگراد به بندرعباس را به طور کامل توسط حمل و نقل ریلی فراهم می کند و باعث صرفه جویی زیادی در زمان می شود.
Download
ایرنا: مسکو چه نگاهی به تحولات اخیر در منطقه به ویژه توافق ایران و عربستان و عادی سازی روابط کشورهای منطقه ای با سوریه دارد؟ آیا از نظر شما امکان همکاری های سه جانبه ایران-روسیه و عربستان وجود دارد؟ آیا می توان دستور کارهایی در این رابطه تعریف کرد؟
سفیر روسیه: ما از تصمیم برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان سعودی استقبال می کنیم. معتقدیم که این اتفاق کل وضعیت منطقه‌ای در خاورمیانه و حتی فراتر از آن را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد. ما از این روند حمایت می کردیم. با دوستان ایرانی‌ و سعودی در تماس هستیم و آنها را تشویق می‌کنیم که مواضع خود را به هم نزدیک‌تر کنند.
در خصوص سوریه باید بگویم که این روندها به باور ما مثبت است. می دانید که عربستان سعودی از بشار اسد، رئیس جمهور سوریه برای اجلاس اتحادیه عرب دعوت کرده است. روسیه همیشه طرفدار بازگشت سوریه به اصطلاح خانواده عربی بوده است، زیرا این کمک بزرگی به ثبات در خاورمیانه به طور کلی خواهد کرد.
در خصوص همکاری های سه جانبه بین ایران، عربستان سعودی و روسیه، باید ببینیم که روابط و این روند عادی سازی بین عربستان سعودی و ایران چگونه توسعه می یابد و چه پروژه هایی به طور خاص اجرا می شوند. بر این اساس، وقتی همکاری بین دو کشور ایران و عربستان به مرحله عملی برسد، خواهیم دید که روسیه کجا می‌تواند به این دو کشور ملحق شود تا پروژه ها موثرتر شوند. برای این کار، مدتی باید منتظر بُعد عملی این همکاری ها بود.
ایرنا: یکی از مواردی که در بحث توافق ایران و عربستان توجه غربی ها را به خود جلب کرد، میانجیگری و سیاست جدید چینی ها در خاورمیانه بود که به نوعی زنگ خطری برای آمریکا محسوب می شد. موضع روسیه در قبال این موضوع و سیاست روسیه در خاورمیانه چه نسبتی با روندهای جدید منطقه خواهد داشت؟
سفیر روسیه: ما از نقش مهم چین در ازسرگیری روابط دو کشور بزرگ ایران و عربستان استقبال می کنیم. اوایل ماه مارس در پکن شاهد توافقات یا تفاهمات اولیه ای بودیم که بین دبیران شورای امنیت ایران و عربستان سعودی حاصل شد. آنها انگیزه خود را از دست ندادند و تماس ها ادامه یافت. آقای امیرعبداللهیان و آقای بن فرحان، وزرای امور خارجه دو کشور هم با هم دیدار کردند. این مثبت است و ما از این تحولات استقبال می کنیم. در مورد کشورهای غربی، آنها از عادی سازی احساس ناامیدی می کنند، زیرا آنها وضعیت تنش بین کشورها را برای منافع سیاسی خود مطلوب می دانند. آنها از تقابل و رویارویی ایران و عربستان راضی بودند و از آن استفاده می کردند و البته از این که این تقابل ها به پایان رسیده، ناامید شده اند.
Download
ایرنا: اخیرا صحبت هایی را در خصوص دلارزدایی یا کاهش نقش دلار در مبادلات منطقه ای و بین المللی می شنویم. روسیه هم در روابط اقتصادی خود با برخی شرکای خود از جمله چین و هند توانسته است نقش دلار را کاهش دهد. تا چه حد این مباحث جدی است و شما روند را چگونه می بینید؟
سفیر روسیه: خب همانطور که می دانید اقتصاد ما نیز مانند اقتصاد ایران تحت تحریم است. بنابراین در این شرایط، شروع دلارزدایی از تراکنش های تجارت خارجی مان، به نظر من، یک تصمیم کاملاً منطقی است. باید مشکلاتی را که دو کشور در مبادلات دلاری به دلیل تحریم ها با آن مواجه هستند، در نظر بگیریم. این فقط به روسیه و ایران مربوط نمی شود، به شرکای تجاری ما نیز مربوط می شود. در واقع با در نظر گرفتن شرایط سیاسی، فکر می کنیم که روند دلارزدایی ادامه و گسترش خواهد یافت. البته، این موضوع، موقعیت آمریکا در رابطه با انحصارگرایی در زمینه ابزار مکانیزم های مالی بین المللی را تضعیف خواهد کرد. ما شاهد گسترش این روند هستیم. حتی رئیس‌جمهور فرانسه مطرح کرد که اروپا باید وابستگی خود به فراسرزمینی بودن دلار آمریکا را کاهش دهد.
ایرنا: درباره قرارداد اتصال پیام ‌رسان ‌های مالی رسمی دو کشور ایران و روسیه (سپام و SPFS در بهمن ۱۴۰۱) گفته می شود که قابلیت اتصال به کشورهای حوزه اوراسیا را دارد. درباره ابعاد این طرح می توانید توضیحاتی بفرمایید؟
سفیر روسیه: این روند ادامه دارد و روند بسیار مثبتی است. ما اکنون با توجه به تمرکز مشترک مان بر تضمین پایداری زیرساخت های پرداخت و تسویه دوجانبه، که مستقل از مکانیزم‌های واسطه‌ای کشورهای ثالث باشد، همکاری های مالی و بانکی با ایران را در اولویت قرار داده ایم. کار بر روی ایجاد زیرساخت پایدار پرداخت و تسویه از طریق نهادهای مربوطه ادامه دارد و ما قویا امیدواریم که نتایج عملی به همراه داشته باشد.
ایرنا: در افکار عمومی و حتی در محافل کارشناسی این گمانه وجود دارد که روسیه در قبال تنش های اخیر در قفقاز جنوبی نقش فعالی را نداشته یا به عبارتی منفعل بوده است. به باور شما، آیا روسیه اقداماتی درباره بازگرداندن صلح در منطقه داشته یا اینکه در نظر دارد؟
سفیر روسیه: باید بگویم که ما در روند عادی سازی در قفقاز جنوبی مشارکت فعال داریم. به فرمت ۳+۳ اشاره می کنم که در یک طرف، شامل تروئیکا یا سه کشور ارمنستان، آذربایجان و گرجستان می شود و تروئیکای دیگر شامل روسیه، ایران و ترکیه است. ما قویا امیدواریم که در چشم انداز قابل پیش بینی، در نهایت این نشست در چارچوب فرمت مذکور برگزار شود. اکنون نوبت تهران است که میزبان این نشست باشد و امیدوارم کمک و راه حل عملی در آن رخ دهد. البته ما مستقیماً در روند عادی سازی بین ارمنستان و آذربایجان نیز مشارکت داریم.
Download
ایرنا: در خصوص طرح های صلح پیشنهادی در اوکراین، غرب واکنش منسجمی را ندارد یا بعضا از آن ‌ها استقبال گرمی نمی کند. دلیل چیست؟ شما آینده جنگ در اوکراین را چگونه می بینید؟ آیا باید منتظر طولانی شدن آن باشیم یا پایان آن در آینده نزدیک ممکن است؟ راه برون رفت را در چه می بینید؟ روسیه درباره مشخصات میانجی احتمالی و صلح در اوکراین چه دیدگاهی دارد؟ پیمان صلح برای اوکراین چه ابعادی باید داشته باشد؟
سفیر روسیه: اول از همه، باید خاطر نشان کنم که تا کنون ما شرایط مناسبی برای انتقال این روند به یک مسیر مسالمت آمیز نمی بینیم. سیاست ویرانگر «غرب جمعی» که توسط واشنگتن رهبری می شود، تغییری نکرده است. هدف آنها این است که یک شکست استراتژیک را در میدان جنگ به روسیه تحمیل کنند. آنها می خواهند روسیه را به اصطلاح به دلیل سیاست های مستقلی که کشورهای ما بر اساس اصول حقوق بین الملل و اصل برابری در سیاست بین الملل، اعمال می کنند، از پای در آورند. ما از کی یف، واشنگتن و بروکسل می شنویم که می گویند این اقدام نظامی به هیچ وجه نباید متوقف شود و کشور ما به مذاکره نرود. ما پیشنهاد مذاکره را دادیم، اما غرب و اوکراین نمی‌خواستند به حرف ما گوش کنند.
در خصوص اصول مربوط به] صلح [باید بگویم که ما آنها را تدوین کرده ایم. اول از همه، خصومت نیروهای مسلح اوکراین و اقدام غرب در تحویل تسلیحات به اوکراین باید متوقف شود. سپس خروج مزدوران بین المللی از خاک این کشور، موضع بی طرف و غیر بلوکی اوکراین، امتناع آن از ورود به ناتو و اتحادیه اروپا و تایید وضعیت غیرهسته ای اوکراین و به رسمیت شناختن واقعیت های سرزمینی جدید اوکراین توسط کی یف و جامعه بین المللی است. در این میان، غیرنظامی کردن و تصفیه اوکراین از نازی ها، حمایت از حقوق مردم روسی زبان، اقلیت های ملی، و لغو تحریم ها نیز مطرح است. خب، اینها شرایط کاملا قابل قبولی هستند. به نظر من هیچ چیز افراطی در آنها وجود ندارد. آنها کاملا منطقی هستند، به خوبی درباره آنها فکر شده است.