اقتصاد طوفان‌ زده چین

به گزارش صدای بانک از اقتصادنیوز، ده سال پیش، زمانی که شی جین پینگ سکان هدایت حزب کمونیست چین را عهده دار شد، متعهد گشت تا انتظارها و مطالبه های مردم را محقق کرده و استانداردهای زندگی آنها را بهبود بخشد.
شی در سخنرانی اش در هجدهمین کنفرانس ملی کنگره حزب در نوامبر 2012 از خواست چینی ها گفت؛ این که خواهان زندگی بهتر هستند، شغل پایدارتر، درآمد بیشتر، امنیت اجتماعی و مراقبت های بهداشتی.اما امروز به نظر می رسد در آستانه بیستمین کنگره حزب کمونیست چین که قرار است از روز یکشنبه اغاز شود، رخدادی که در جریانش «شی» رکورد ریاستش را زده و برای سومین بار ردای رهبری حزب را برتن خواهد کرد، اقتصاد چین در قیاس با دهه های اخیر با سخت ترین چالش ها روبرو است.
در چنین شرایطی ماموریت«شی» که حالا او را رهبر مادام العمر چین قلمداد می کنند می تواند عصر تازه ای را برای چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان رقم بزند؛ عصری که در چارچوبش سیاستگذاری عملگرایانه متمرکز بر توسعه اقتصادی به شکلی فزاینده به ناسیونالیسم و کنترل سیاسی تبدیل می شود.
چالش خودساخته «شی»
«شی» در قامت قدرتمندترین رهبر چین از زمان مائو تسه تونگ، حکومت و ریاست شخصی شده را احیا کرد و از سیاست های حمایتی بازار که از زمان اصلاحات کلیدی اقتصادی دهه 1980 حاکم بود، فاصله گرفته است.در همین راستا خبرگزاری الجزیره با انتشار تحلیلی در این باره نوشته است که در شرایطی که مشروعیت حزب کمونیست چین برای دهه ها به عملکرد اقتصادی اش، از جمله دستاوردهای عظیم در استاندارد های زندگی و کاهش فقر مرتبط بوده است،«شی» کنترل دولت بر اقتصاد را بار دیگر تثبیت کرده و با تکیه به اهرم های سرکوب گسترده و در عین حال شدید،بخش خصوصی این کشور را هدف حملاتش قرار داده است؛ رویکردی که رشد و توسعه اقتصاد چین را با مشکلی جدی روبروکرده و موجب کاهش اعتماد سرمایه گذاران شده است.
از همین رو اندی موک، محقق ارشد فعال در مرکز دولتی چین و جهانی شدن به الجزیره گفته، در چنین شرایطی چالش دراز مدت «شی» این است که چگونه اقتصاد چین بتواند نرخ رشد پایدار خود را حفظ کند؟
اقتصاد طوفان زده چین
در دوران ریاست «شی» اقتصاد چین رشد بی سابقه ای را تجربه کرد هرچند سرعتش نسبت به توسعه دو رقمی اوایل دهه 1990 و اواسط دهه 2020 کم تر بود. براساس داده های بانک جهانی، رشد سالانه بین 6 تا 8 درصدی از سال 20212 تا 2019 متغیر بود در حالی که سرانه تولید ناخالص داخلی بین سال های 2012 تا 2021 تقریبا دو برابر شد و از 6هزار و 300 دلار به 12 هزار و 500 دلار رسید. اما با آغاز همه گیری کووید 19، رشد اقتصادی چین بی ثبات شد و در سال 2020 به 2.2 درصد کاهش یافت و در سال گذشته به میزان 8.1 درصد رسید.
تکیه رهبران پکن به قرنطینه و محدودیت های مرزی به عنوان بحشی از سیاست مرتبط با کووید صفر اقتصاد این کشور را بیش از هر زمان دیگر در موضع ضعف قرار داد تا جایی که بانک جهانی رشد 2.8 درصدی را برای سال پیش رو پیش بینی کرده است که بدترین نتیجه از سال 1990 محسوب می شود.
از طرفی دیگر، نابرابری که«شی» وعده پایانش را برای تحقق «شکوفایی مشترک» داده بود در طول دهه ها بالا و تقریبا ثابت مانده و با ضریب جینی میان 0.46 و 047 در جایی که 0 نشان از برابری و 1 نشان از نابرابری کامل است، در نوسان است. براساس داده های بانک جهانی، سایر شاخص های کلیدی اقتصاد چین نسبتا ثابت مانده اند.
تورم نیز از سال 2012 تا 2021 زیر سه درصد .و بیکاری پایین تر از پنج درصد است. در اولین دوره پنج ساله ریاست«شی» اقتصاد چین به اهداف ترسیمی اش دست یافت و انعطاف پذیر باقی ماند. وانگ زینگوی، ستون نویس یکی از روزنامه هنگ کنگی ضمن تایید این ادعا گفت که اقتصاد چین بعد از پنج سال نخست درگیر طوفان شدیدی شد و از همین رو گاها رهبران پکن ناچار می شدند در ارتباط با برخی مقوله ها عقب نشینی کنند.به گفته این روزنامه نگار، در شرایط کنونی پکن در حال ارسال یک پیام اشتباه است، این کشور کماکان سیاست را برتر از اقتصاد و یا هر مقوله دیگری تعریف کرده است.
ایدئولوژی دستوری که رشد را متوقف کرد
از منظر بسیاری از ناظران در چین، نوزدهمین نشست کنگره حزب کمونیست در سال 2017، نقطه عطفی در مسیر اقتصادی و سیاسی این کشور قلمداد می شد. « شی» در کنگره از آغاز عصری تازه در عرصه سوسیالیسم چینی گفت و ایدئولوژی شخصی اش را در قاب اندیشه«شی» در قانون اساسی ثبت کرد. چندین ماه بعد، «شی» به واسطه حمایت های حزب توانست محدودیت های دوره ای را تعریف کند.
او سپس در جریان جلسه کمیته مرکزی در اکتبر 2020 از سیاست شکوفایی مشترک گفت و به مقام های حزب دستور داد تا به شکاف ها در عرصه های منطقه ای، شهری و روستایی و نابراری درآمد رسیدگی کنند.سال بعد از آن شاهد سرکوب گسترده صنایع خصوصی از املاک و آموزش گرفته تا بازی های رایانه ای بودیم. بخش فن آوری ضربه ای مهلک خورد به طوری که ده شرکت بزرگ فن آوری چین، 2 ترپیلیون دلار از ارزش های بازار خود را طی یک دوره دوازده ماهه از دست دادند.
دیانا چویلوا، اقتصاددان در این باره به الجزیره گفته شی جین پینگ مسیر اقتصادی چین را به شکلی چشم گیر از رشد به هر قیمتی به رونق مشترک تغییر داده و بر توزیع دوباره درآمد و ثروت به طور مساوی متمرکز است.
به باور این تحلیلگر در حالی که مبارزه با نابرابری در عرصه درآمد و ثروت یک وظیفه تلقی می شود، اما راهی که«شی» پیموده دو مولفه با اهمیت در عرصه توسعه چین را تضعیف می کند، اول شرکت های خصوصی و دوم، رویکرد ازمون و خطای مقام ها برای تغییر سیاست.
صرف نظر از دیدگاه های توده ها، پارادایم های جدید ارائه شده توسط«شی» برای نیازهای مرتبط با کسب و کارهای خصوصی، چشم انداز مثبتی را ارائه نکرده است.به باور تحلیلگران، سیاست رفاه مشترک «شی»و سرکوب نظارتی ناشی از آن نتایج خوبی به دنبال نداشت و رشد اقتصادی را متوقف کرده و همزمان موجب شد تا اعتماد و توسعه بخش خصوصی نیز به شکل منفی تحت تاثیر قرار بگیرد.
آنها در ادامه و در نقد برنامه های شی جین پینگ می گویند که بزرگ ترین اشتباه محاسباتی«شی» آن بود که سیاست و مقوله های سیاسی را برتر از گزاره های اقتصادی تعریف کرد. او حزب کمونیست را مشروع جلوه داد و این ایده را ترویج کرد که تنها کمونیسم قادر است چین را نجات دهد؛ ایده ای که اقتصادی پرچالش برای«شی» به میراث گذاشت؛ میراثی که می تواند در آینده ای نزدیک برای « مائوی جدید» چین تهدیدی جدی قلمداد شود.